Khi nhắc đến việc cài đặt hệ điều hành Linux lên máy chơi game console, hầu hết mọi người thường nghĩ ngay đến PlayStation 3 (PS3) với tính năng “OtherOS” nổi tiếng. Tuy nhiên, ít ai biết rằng Sony đã từng thử nghiệm ý tưởng táo bạo này rất lâu trước đó, chính xác là với chiếc PlayStation 2 (PS2) huyền thoại. Dù không được công khai rộng rãi và yêu cầu một chút nỗ lực cùng bộ phụ kiện đi kèm, khả năng PS2 chạy Linux là một bằng chứng cho tầm nhìn vượt trội của Sony, đồng thời cũng hé lộ nhiều điều thú vị về tiềm năng của các thiết bị giải trí.
Ý Tưởng “Điên Rồ Nhưng Thiên Tài” của Sony: Bộ Kit Linux cho PS2
Vào những năm đầu thập niên 2000, khi khái niệm “máy chơi game đa năng” còn khá mới mẻ, Sony đã đặt ra câu hỏi: “Nếu console không chỉ là một cỗ máy chơi game, mà còn có thể trở thành một chiếc máy tính thực thụ thì sao?”. Câu trả lời chính là bộ kit Linux chính thức dành cho PS2. Bộ sản phẩm này bao gồm một bản phân phối Linux được thiết kế riêng cho PS2, một bàn phím và chuột USB, một bộ chuyển đổi VGA để kết nối màn hình máy tính, một adapter Ethernet để truy cập mạng, và một ổ cứng 40GB. Ngoài ra, người dùng chỉ cần chuẩn bị thêm một thẻ nhớ 8MB để định dạng và sử dụng.
Việc cài đặt hệ điều hành này không hề đơn giản, đòi hỏi người dùng phải có hiểu biết cơ bản về Linux và các lệnh dòng lệnh (command line) để hoàn tất quá trình. Điều này khá lạ lùng đối với một hệ điều hành dành cho nền tảng phần cứng cố định, khiến nhiều người tự hỏi tại sao nó không được tự động hóa hoặc cài đặt sẵn. Tuy nhiên, một khi quá trình cài đặt thành công, người dùng sẽ có một chiếc PS2 chạy Linux hoàn chỉnh, sẵn sàng cho nhiều tác vụ ngoài chơi game.
Bộ Kit Linux Chính Thức của PlayStation 2
PS2 Chạy Linux, Khả Năng Thực Sự Đến Đâu?
Điều quan trọng cần hiểu là vào thời điểm bộ kit Linux này ra mắt (khoảng năm 2002), cấu hình của PS2 thấp hơn đáng kể so với các máy tính để bàn thông thường. PS2 được trang bị CPU MIPS chuyên dụng tốc độ khoảng 300MHz và chỉ có 32MB RAM. Trong khi đó, một chiếc PC tiêu biểu cùng thời có thể sở hữu từ 128MB đến 1GB RAM và CPU chạy ở tốc độ trên 1GHz. Các CPU x86 đa năng trên PC cũng vượt trội hơn trong nhiều loại tác vụ và có bộ nhớ đệm (cache memory) lớn hơn nhiều. Những khác biệt này không ảnh hưởng nhiều đến các tựa game được thiết kế riêng cho console, nhưng lại đóng vai trò quan trọng đối với phần mềm máy tính đa nhiệm.
Mặc dù vậy, với một môi trường desktop cực kỳ nhẹ nhàng, người dùng vẫn có thể thực hiện các tác vụ cơ bản như duyệt web (dù chỉ từng trang một, phù hợp với phong cách internet thời đó) hoặc soạn thảo văn bản, và các công việc văn phòng thông thường khác. Với những ai đã sở hữu PS2 nhưng chưa có máy tính cá nhân, bộ kit này là một lựa chọn khá tốt nếu họ chỉ cần một chiếc máy tính cơ bản để học tập hoặc muốn tìm hiểu về lập trình.
Sony không phải là nhà sản xuất console đầu tiên nảy ra ý tưởng biến máy chơi game thành PC. Trước đó, một số máy vi tính phổ biến về cơ bản là sự kết hợp giữa console và máy tính để bàn, điển hình là Bandai Apple Pippin – một console chạy macOS. Tuy nhiên, điều làm nên sự đặc biệt của PlayStation 2 Linux nằm ở tiềm năng to lớn của nó. PS2 vẫn là console bán chạy nhất trong lịch sử, và nếu mọi thứ diễn ra khác đi, nếu bộ kit Linux này được thiết kế thân thiện với người dùng hơn và có chiến lược marketing bài bản, có lẽ đã có hàng triệu chiếc PS2 chạy Linux trên khắp thế giới, đóng vai trò như những chiếc máy tính cá nhân cho những người chưa có điều kiện sở hữu.
Sony ban đầu chỉ định bán 2.000 bộ kit Linux tại Nhật Bản, nhưng do nhu cầu “cao” bất ngờ, công ty đã bán được tới 7.900 đơn vị. Nếu Sony mở rộng phạm vi cung cấp ra ngoài thị trường Nhật Bản, không ai biết họ có thể bán được bao nhiêu bộ kit nữa.
Tại Sao Điều Này Khó Xảy Ra Với Console Hiện Đại? Bài Học Từ PS3
Sony từng cung cấp tính năng hỗ trợ Linux trên PlayStation 3 một cách rộng rãi hơn nhiều. Lần này, người dùng không cần bộ kit đặc biệt; họ chỉ việc đưa đĩa Linux tương thích vào và chạy dưới dạng Live CD, hoặc cài đặt Linux vào một phân vùng ổ cứng, vì mỗi chiếc PS3 đều có bộ nhớ trong. Bạn có thể sử dụng PS3 như một chiếc PC chạy Linux, và không như PS2, phần cứng của PS3 hoàn toàn cạnh tranh được với các PC cùng thời. Trên thực tế, bộ xử lý Cell của PS3 cực kỳ mạnh mẽ, dù cho các nhà phát triển game gặp khó khăn khi lập trình cho nó.
Tuy nhiên, vào năm 2010, Sony bất ngờ loại bỏ chức năng “OtherOS” khỏi các máy PS3, dẫn đến nhiều vụ kiện tụng. Hầu hết các thách thức pháp lý đều bị bác bỏ, nhưng Sony vẫn phải bồi thường tài chính cho những chủ sở hữu PS3 đã sử dụng Linux trên console của họ.
Có nhiều lý do tiềm ẩn cho quyết định này. Sony lo ngại về vấn đề vi phạm bản quyền trên cả PS2 và PS3 khi cho phép cài đặt Linux. Ngoài ra, một lý do khác có thể liên quan đến việc một số tổ chức mua số lượng lớn máy PS3 và biến chúng thành các cụm siêu máy tính giá rẻ. Vì Sony bán các console này với giá lỗ và cần doanh số bán game để bù đắp chi phí, việc này không mang lại lợi ích cho họ.
Cận cảnh máy chơi game PlayStation 3
Ngày nay, khó có thể tưởng tượng Sony sẽ đột nhiên cho phép chúng ta cài đặt Linux lên PlayStation 5. Tuy nhiên, điều trớ trêu là thế hệ console Xbox tiếp theo có thể thực chất chỉ là các PC chạy Windows. Vì vậy, nếu Microsoft cho phép chúng ta sử dụng những console đó như những chiếc PC Windows thực sự, thì theo một cách nào đó, họ sẽ tiếp nối những gì Sony đã bỏ dở.
Tóm lại, câu chuyện về Linux trên PlayStation 2 và PlayStation 3 không chỉ là một phần thú vị của lịch sử công nghệ game, mà còn cho thấy tiềm năng to lớn của việc tích hợp các hệ sinh thái khác vào thiết bị giải trí. Dù những nỗ lực này không thành công như mong đợi, chúng vẫn để lại những bài học quý giá về quyền tự do sử dụng thiết bị và sự cân bằng giữa lợi nhuận kinh doanh với đổi mới công nghệ.
Hãy bình luận phía dưới để chia sẻ suy nghĩ và trải nghiệm của bạn về PlayStation Linux nhé!
Tài liệu tham khảo:
