Thời gian trôi qua, công nghệ không ngừng phát triển và thay đổi với tốc độ chóng mặt. Nhiều người trong chúng ta, trừ những ai yêu thích đồ cổ, đã thực hiện những thao tác, sử dụng những thiết bị mà không hề hay biết rằng đó là lần cuối cùng. Bài viết này là lời tri ân dành cho những công nghệ mà chúng ta không còn sử dụng và những thói quen đã dần biến mất trong kỷ nguyên số hóa hiện nay.
8. Thổi Vào Băng Trò Chơi Điện Tử Để “Sửa Lỗi”
Băng game Nintendo N64 trên bàn, minh họa các thế hệ chơi game cũ
Dù là với hệ máy Super Nintendo Entertainment System (SNES), Sega Genesis hay Nintendo 64 (N64), nếu một trò chơi bị treo hoặc không khởi động được, phản xạ tự nhiên của hầu hết game thủ thời đó là tháo băng ra và thổi mạnh vào khe cắm. Mặc dù sau này nhiều người cho rằng việc này không thực sự hiệu quả và thậm chí có thể gây hại cho các tiếp điểm bằng cách đưa hơi ẩm và bụi vào, nhưng tại thời điểm đó, nó lại được coi là “biện pháp khắc phục” thần kỳ. Kỳ lạ thay, dường như nó luôn “có tác dụng”, và thói quen này phổ biến đến mức những người chơi game ở khắp nơi trên thế giới đều thực hiện. Ngày nay, với đĩa game quang học, game kỹ thuật số và các console hiện đại, việc “thổi băng” đã trở thành một kỷ niệm đẹp của thế hệ game thủ xưa.
7. Xoay Ăng-ten TV Để Bắt Sóng
Người dùng xem Star Trek trên TV CRT cũ bằng iPad, gợi nhớ thời TV dùng ăng-ten
Trước khi truyền hình có hàng trăm kênh kỹ thuật số, điều khiển từ xa thông minh hay thậm chí là các nút bấm tiện lợi, TV chỉ có ăng-ten. Việc xem TV không chỉ đơn thuần là chuyển đúng kênh; ăng-ten của bạn còn phải được điều chỉnh đúng hướng để bắt được tín hiệu tốt nhất. Không ít lần, một thành viên trong gia đình sẽ đứng cạnh TV để xoay ăng-ten theo chỉ dẫn của người khác đang ngồi xem, cố gắng tìm ra vị trí vàng để hình ảnh bớt nhiễu, tiếng không bị rè. Ngày nay, TV không còn cần ăng-ten trên đỉnh, và nhiều ngôi nhà thậm chí không còn ăng-ten trên mái. Thay vào đó, chúng ta xem tin tức địa phương và mọi chương trình khác thông qua dịch vụ truyền hình cáp, vệ tinh hoặc phát trực tuyến (streaming) qua internet.
6. Vất Vả Cắm Đầu USB-A Đúng Chiều
Bàn tay cắm cáp USB-A vào cổng trên bảng điều khiển ô tô, minh họa sự bất tiện của chuẩn cũ
Thói quen này chưa hoàn toàn biến mất, nhưng nó đang dần trở thành quá khứ. Đầu cắm USB-A, từng thống trị mọi thứ từ ổ đĩa flash đến tay cầm chơi game, giờ đây đã được thay thế phần lớn bởi USB-C. Cổng USB-A yêu cầu bạn phải cắm đúng chiều, một điều tưởng chừng đơn giản nhưng lại thường xuyên khiến người dùng phải lật đi lật lại ít nhất hai lần mới có thể cắm vào thành công. Sự “nghịch lý” này đã trở thành một câu chuyện cười trong giới công nghệ. May mắn thay, đầu cắm USB-C hoạt động được bất kể bạn cắm theo chiều nào, mang lại sự tiện lợi vượt trội. Mặc dù vẫn còn một số thiết bị sử dụng USB-A, nhưng sự chuyển dịch sang USB-C đang diễn ra mạnh mẽ, loại bỏ gánh nặng “cắm ngược” khó chịu này.
Adapter chuyển đổi từ USB-A sang USB-C, giải pháp cho sự tương thích
Nếu bạn vẫn đang sử dụng các thiết bị với cổng USB-A, một bộ chuyển đổi USB-A sang USB-C có thể giúp bạn giải quyết những rắc rối khi kết nối.
5. Mua Game Trên Nhiều Đĩa Vật Lý
Khi tựa game Final Fantasy VII ra mắt trên hệ máy PlayStation đời đầu, trò chơi này không chỉ được phát hành trên một đĩa mà là ba đĩa! Người chơi bắt đầu ở đĩa một, và khi đạt đến một điểm nhất định trong game, họ phải thay sang đĩa hai. Điều này không phải là bất thường đối với các game nhập vai Nhật Bản (JRPG); ví dụ, Final Fantasy IX thậm chí còn đi kèm với bốn đĩa.
Thói quen này dần biến mất khi PlayStation 2 được phát hành, với các trò chơi được lưu trữ trên đĩa DVD thay vì CD. DVD có dung lượng lớn hơn nhiều, cho phép hầu hết các nhà phát triển đưa toàn bộ trò chơi vào một đĩa duy nhất. Ngày nay, dung lượng đĩa đã tăng lên đáng kể: đĩa Xbox Series X/S có thể chứa 50GB, trong khi đĩa Ultra-HD Blu-ray của PlayStation 5 có thể chứa tới 100GB. Ngay cả khi một đĩa không thể chứa toàn bộ trò chơi, thay vì yêu cầu người chơi chèn đĩa thứ hai, các trò chơi hiện đại sẽ nhắc bạn tải phần còn lại qua mạng internet, mang lại trải nghiệm liền mạch hơn.
4. Chống Phân Mảnh (Defragment) Ổ Cứng HDD
Bạn có biết chống phân mảnh ổ cứng nghĩa là gì không? Tôi chỉ nhớ mang máng về nó, nhưng điều đó không còn quan trọng nữa vì tôi đã không phải bận tâm về nó trong hơn một thập kỷ qua. Tuy nhiên, khi tôi mới có máy tính cá nhân, việc chống phân mảnh ổ cứng (defragmentation) là một phần cơ bản và bắt buộc của việc bảo trì PC định kỳ.
Quá trình này giúp sắp xếp lại các mảnh dữ liệu nằm rải rác trên ổ cứng cơ học (HDD) để chúng nằm gần nhau hơn, từ đó cải thiện tốc độ truy xuất dữ liệu và hiệu suất tổng thể của hệ thống. Ngày nay, hầu hết máy tính hiện đại đều sử dụng ổ cứng thể rắn (SSD) không cần chống phân mảnh. SSD hoạt động dựa trên bộ nhớ flash, không có bộ phận chuyển động và truy cập dữ liệu theo một cơ chế hoàn toàn khác, khiến việc chống phân mảnh trở nên vô nghĩa và thậm chí có thể rút ngắn tuổi thọ của ổ đĩa. Nhờ sự phổ biến của SSD, công việc bảo trì này đã trở thành một phần của lịch sử điện toán.
3. Cắm iPod Vào Loa Chuyên Dụng (Dock)
iPod Nano chạy Rockbox, minh họa sự tồn tại của thiết bị nghe nhạc chuyên dụng
Trước khi iPhone trở nên phổ biến khắp mọi nơi, iPod đã là biểu tượng của máy nghe nhạc MP3 với bánh xe cuộn đặc trưng. Vô số phụ kiện đã được sản xuất cho iPod, và có lẽ không có gì nổi bật hơn những chiếc loa kiêm đế sạc (dock) dành riêng cho nó.
Vào thời điểm trước khi kết nối Bluetooth trở thành tiêu chuẩn, các công ty đã sản xuất những chiếc loa mà bạn chỉ cần cắm trực tiếp iPod (và chỉ iPod) vào, với iPod đứng thẳng để màn hình và các nút điều khiển vẫn dễ dàng truy cập. Tôi chưa bao giờ sở hữu một chiếc iPod, nhưng tôi vẫn được tặng một trong những chiếc loa này mà không thể sử dụng do đầu nối độc quyền của nó. Những chiếc loa dock này đã từng hiện diện ở khắp mọi nơi, đến nỗi sự vắng mặt của chúng ngày nay đôi khi thực sự gây ấn tượng về sự thay đổi của công nghệ âm thanh.
2. Dùng Bút Chì Tua Băng Cassette
Nhiều băng cassette xếp cạnh nhau theo phong cách retro, gợi nhớ phương tiện nghe nhạc cũ
Hiện tại, tôi vẫn mua và tải nhạc dưới dạng MP3, điều này đôi khi khiến tôi cảm thấy “lỗi thời” khi máy nghe nhạc MP3 đã bị thay thế phần lớn bởi các ứng dụng phát trực tuyến. Tuy nhiên, để tìm về một thời xa xưa hơn nữa, trước cả MP3 và cả đĩa CD, chúng ta sẽ đến với chiếc băng cassette khi tôi còn nhỏ.
Bạn không thể bỏ qua bài hát trên băng cassette. Bạn phải tua bằng tay tiến hoặc lùi bằng cách giữ một nút làm quay băng bên trong cassette nhanh hơn hoặc chậm hơn. Và nếu bạn không có máy nghe băng cassette bên mình, bạn sẽ thực hiện thao tác thủ công hơn nữa bằng cách dùng một chiếc bút chì (hoặc vật có hình trụ tương tự) để quay bánh xe bên trong băng cassette. Một cách thủ công nhưng đầy cảm giác, điều mà chúng ta không thể tìm thấy khi ứng dụng Spotify gặp trục trặc ngày nay.
1. Nhập Mã Bản Quyền Sản Phẩm Thủ Công
Khi bạn mua phần mềm, thực chất bạn không mua các bit dữ liệu tạo nên chương trình. Bạn mua một giấy phép sử dụng chương trình đó. Giấy phép này thường là một chuỗi các số và chữ cái duy nhất dành cho bạn.
Ngày nay, giấy phép phần lớn là vô hình. Nhưng đã có thời, khi phần mềm PC còn được bán trong hộp, bạn phải tự tay nhập các khóa sản phẩm (product key) để sử dụng cả ứng dụng và trò chơi. Vào những ngày đó, bạn cũng không thể chỉ chụp ảnh và sao chép văn bản, vì điện thoại thông minh chưa xuất hiện. Bạn phải gõ thủ công từng ký tự của khóa. Mặc dù dễ dàng cảm thấy hoài niệm về một số yếu tố của quá khứ, đây là một trong những điều mà hầu hết chúng ta đều vui vẻ bỏ lại phía sau, vì sự tiện lợi của việc kích hoạt tự động qua internet đã giúp tiết kiệm rất nhiều thời gian và công sức.
Cũng như vạn vật khác, công nghệ đến rồi lại đi. Chúng ta không ngừng nói lời tạm biệt với những thành tựu kỹ thuật, dù đó là việc đăng nhập vào MySpace hay lái một chiếc Pontiac. Một số thay đổi đến đột ngột và đầy tiếc nuối (ví dụ như sự ra đi của Dreamcast), trong khi những thứ khác chỉ đơn giản là lặng lẽ phai mờ vào quá khứ.
