Mua một chiếc card đồ họa (GPU) đã qua sử dụng là một cách tuyệt vời để tiết kiệm đáng kể chi phí cho bộ máy tính của bạn, đặc biệt trong bối cảnh giá linh kiện vẫn đang cao. Tuy nhiên, việc này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Tốt nhất, hãy cố gắng kiểm tra trực tiếp card trước khi mua và thực hiện giao dịch tại chỗ.
Giả sử bạn đã mua được chiếc card đó, bây giờ là lúc chúng ta sẽ xem xét kỹ lưỡng, kiểm tra và tối ưu hóa nó một cách triệt để. Hãy làm theo các bước dưới đây để đảm bảo chiếc GPU cũ của bạn hoạt động trong tình trạng tối ưu nhất.
1. Kiểm Tra Ngoại Quan và Dấu Hiệu Hư Hại Vật Lý
Dù bạn đã kiểm tra card trực tiếp hay mua online, việc kiểm tra kỹ lưỡng GPU cũ trước khi cắm vào hệ thống là điều bắt buộc. Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu hư hại vật lý nào, hãy thông báo ngay cho người bán và trả lại card nếu có thể.
Trước tiên, hãy kiểm tra các bộ phận dễ nhìn thấy hơn như cánh quạt xem có bị gãy không, lá tản nhiệt có bị cong vênh không, và backplate có vết trầy xước nào không. Đặc biệt chú ý đến các chân cắm nguồn. Một chân cắm nguồn hơi cong có thể uốn lại được, nhưng nếu thiếu một chân, nó có thể gây ra hàng loạt vấn đề như treo máy, hiệu suất kém do nguồn điện không ổn định.
Đừng quên kiểm tra con dấu bảo hành (warranty seal). Nó thường là một nhãn dán hình tròn nhỏ ở mặt sau GPU, nằm trên một trong các ốc vít. Nếu con dấu bị mất hoặc bị rách, điều đó cho thấy GPU đã từng được mở ra. Điều này thường có nghĩa là chủ cũ có thể đã thay keo tản nhiệt hoặc pad nhiệt, mặc dù cũng có khả năng card đã được sửa chữa. Một con dấu bị rách thường làm mất hiệu lực bảo hành, và bạn cũng cần lưu ý điều này nếu muốn tự bảo trì sau này.
Con dấu bảo hành bị mất trên mặt sau của card đồ họa Sapphire Pulse AMD RX 6800 XT, cho thấy đã từng bị mở.
Sau khi kiểm tra các bộ phận dễ nhìn thấy, hãy kiểm tra các chân tiếp xúc PCIe màu vàng ở phía dưới. Đảm bảo không có chân nào bị gãy, nhưng hãy lưu ý rằng một số chân có thể ngắn hơn một cách cố ý. Thông thường, chân thứ hai từ cuối sẽ ngắn hơn, mặc dù điều này có thể thay đổi tùy thuộc vào từng mẫu GPU. Nếu các chân tiếp xúc hiển thị rõ ràng dấu hiệu hao mòn, điều đó có thể cho thấy GPU đã được lắp đặt và tháo ra nhiều lần – có khả năng nó đã từng là một phần của giàn máy đào tiền ảo (mining rig).
Một chi tiết thường bị bỏ qua mà bạn nên kiểm tra là các tụ điện SMD (Surface-Mount Device). Đây là những hình vuông nhỏ màu đen trên bo mạch chủ (PCB) của GPU. Trên một số thiết kế GPU, chẳng hạn như AMD RX 6800 XT, một số tụ SMD phía trên các chân PCIe bị lộ ra. Chúng có thể dễ dàng bị bung ra bởi một móng tay khi lắp đặt GPU, vì vậy bạn nên tìm ảnh cận cảnh mẫu GPU của mình và kiểm tra trực quan cả hai mặt để đảm bảo mọi thứ đều nguyên vẹn.
Card đồ họa Sapphire AMD RX 6800 XT đặt trên bàn di chuột, cho thấy các chi tiết tụ điện SMD gần chân PCIe.
2. Vệ Sinh Card Đồ Họa Cũ (GPU)
Sau khi xác nhận rằng GPU ở trong tình trạng vật lý hoàn hảo, đã đến lúc làm sạch bụi bẩn. Hãy mang card ra ngoài trời và sử dụng bình xịt khí nén hoặc dụng cụ thổi bụi điện để thổi sạch bụi. Cẩn thận không tạo quá nhiều áp lực, đặc biệt lên quạt, vì cánh quạt mỏng manh có thể gãy nếu bị tác động mạnh. Đồng thời, hãy giữ cố định cánh quạt khi vệ sinh để chúng không quay, vì chúng về cơ bản hoạt động như máy phát điện mini và có thể gây chập mạch GPU của bạn.
Dụng cụ thổi bụi điện Xpower A-2 màu đen, một giải pháp thay thế hiệu quả cho bình khí nén để vệ sinh máy tính.
Giữ cho máy tính chơi game và console của bạn không bám bụi là điều vô cùng quan trọng, nhưng việc mua bình khí nén liên tục lại tốn kém. Dụng cụ thổi bụi điện Xpower A-2, mặt khác, có thể tái sử dụng và không giải phóng khí nén.
Sau khi loại bỏ phần lớn bụi, hãy hoàn tất việc vệ sinh GPU bằng một chiếc khăn microfiber. Bạn có thể làm ẩm khăn với cồn isopropyl, mặc dù một chiếc khăn khô là đủ để loại bỏ bụi bề mặt. Hơn nữa, GPU của bạn có thể sẽ tích tụ lại một lớp bụi sau vài tuần một khi nó được lắp vào bộ PC đầy bụi của bạn.
3. Xác Nhận Yêu Cầu Nguồn Điện (PSU)
Bước cuối cùng trước khi lắp đặt chiếc GPU mới mua là xác nhận rằng bộ nguồn (PSU) của bạn có đủ công suất để đáp ứng yêu cầu năng lượng của GPU. Nhãn trên PSU thường sẽ chỉ ra công suất của nó, nhưng nếu không rõ ràng, hãy ghi lại model và tìm kiếm thông tin online. Đánh giá công suất này chỉ đúng nếu PSU của bạn không quá 5 năm tuổi và đến từ một thương hiệu uy tín. Bạn có thể kiểm tra xếp hạng PSU của mình trên PSU Tier List để xác minh chất lượng.
Nhãn thông số kỹ thuật trên bộ nguồn (PSU) Corsair, hiển thị các thông tin về công suất và đầu ra.
Đối với yêu cầu công suất của GPU, vỏ hộp GPU thường sẽ ghi rõ công suất bộ nguồn tối thiểu cần thiết, hoặc bạn có thể tìm kiếm yêu cầu công suất cho model GPU cụ thể của mình.
Nếu GPU yêu cầu công suất cao hơn những gì PSU của bạn có thể cung cấp, đừng cố gắng lắp đặt GPU – nó sẽ không hoạt động. Tôi đã thử GPU của mình, yêu cầu hơn 650W, với một PSU 500W vì tò mò. Kết quả là PC bị giật lag, hiệu suất kém và cuối cùng tự tắt để tự bảo vệ. Tốt hơn hết là nâng cấp lên một bộ nguồn mạnh hơn.
4. Lắp Đặt Card Đồ Họa (GPU) Vào Hệ Thống
Bây giờ bạn có thể lắp đặt GPU bằng cách cắm chắc chắn nó vào khe PCIe x16 trên bo mạch chủ. Kết nối các cáp nguồn 6-pin hoặc 8-pin cần thiết từ bộ nguồn, hãy sử dụng các cáp PCIe riêng biệt thay vì một cáp daisy chain duy nhất. Điều này đảm bảo nguồn điện ổn định và ngăn ngừa quá tải cho một cáp.
Sơ đồ minh họa cách kết nối cáp nguồn từ bộ nguồn Cooler Master đến card đồ họa một cách chính xác, tránh việc dùng daisy chain.
5. Cài Đặt và Tối Ưu Cài Đặt Driver
Sau khi lắp đặt GPU và khởi động PC thành công, hãy truy cập trang web của NVIDIA, AMD hoặc Intel để tải về driver mới nhất cho GPU của bạn. Sau khi driver được cài đặt, hãy khởi động lại hệ thống.
Bây giờ GPU của bạn đã có driver mới nhất, đã đến lúc tìm hiểu sâu hơn về các cài đặt. Mặc dù bạn có thể chơi game với cài đặt hiện tại, nhưng bạn có thể tăng thêm vài khung hình bằng cách tinh chỉnh chúng. Ví dụ, hầu hết các GPU sẽ hoạt động tốt hơn với một đường cong quạt (custom fan curve) tùy chỉnh, vì nó giúp ngăn ngừa quá nhiệt trong các tựa game nặng. Hơn nữa, đường cong quạt cho phép GPU của bạn chạy ở tốc độ xung nhịp tối đa nhờ nhiệt độ GPU thấp hơn.
Một điều khác bạn nên cấu hình là giới hạn nguồn (power limit). Giới hạn nguồn mặc định thường được tối ưu hóa cho độ ồn và mức tiêu thụ điện. Việc tăng giới hạn thường cải thiện hiệu suất bằng cách cho phép GPU của bạn tiêu thụ nhiều năng lượng tùy theo nhu cầu.
Giao diện cài đặt điều khiển AMD Software cho card đồ họa RX 6800 XT, hiển thị các tùy chỉnh hiệu năng và giới hạn nguồn.
Bạn có thể sử dụng cài đặt sẵn “Rage” trong driver AMD hoặc tăng giới hạn nguồn thủ công. Intel cũng có một thanh trượt giới hạn nguồn tương tự, và trên NVIDIA, có tùy chọn quản lý nguồn trong 3D Settings.
Có một số tinh chỉnh driver bổ sung mà bạn có thể thực hiện, như bật AFMF2 trên AMD cho một số game, nhưng với quá nhiều tùy chọn, chúng tôi không thể đưa ra câu trả lời rõ ràng cho hầu hết chúng. May mắn thay, bạn có thể bỏ qua phần lớn, nhưng nếu bạn thích mày mò, hãy tự nghiên cứu để tối ưu driver sâu hơn.
Card đồ họa NVIDIA GeForce RTX bên trong một thùng máy tính chơi game đang hoạt động.
Bạn cũng nên cân nhắc việc ép xung (overclocking) và hạ áp (undervolting) GPU. Mặc dù ép xung tương đối an toàn, nó vẫn có thể làm mất hiệu lực bảo hành GPU của bạn (trừ tính năng Tự Động Tinh Chỉnh của NVIDIA). Tuy nhiên, vì GPU của bạn đã qua sử dụng, có khả năng nó đã hết bảo hành, vậy tại sao không tăng thêm vài khung hình? Ngoài ra, đừng quên ép xung VRAM nữa – nó có thể có tác động lớn hơn đến hiệu suất so với những gì bạn nghĩ.
6. Kiểm Tra Độ Bền (Stress Test) Card Đồ Họa
Phần mềm TimeSpy 3DMark Benchmark đang chạy trên laptop Razer Blade 18, hiển thị điểm số và thông số kiểm tra hiệu năng GPU.
Đánh giá hiệu năng (benchmarking) và kiểm tra độ bền (stress testing) GPU bằng một công cụ chuyên dụng như 3DMark và FurMark là một cách tuyệt vời để kiểm tra xem GPU của bạn có hoạt động tốt hay không. Các chương trình này đẩy GPU của bạn đến giới hạn và đo lường các chỉ số quan trọng như FPS, 1% lows, nhiệt độ, số lượng artifacts (lỗi đồ họa), v.v.
Việc kiểm tra đặc biệt quan trọng nếu bạn đã ép xung hoặc hạ áp GPU – rất có thể bạn sẽ gặp một vài lần treo máy trước khi điều chỉnh các thông số phù hợp.
Đừng chỉ kiểm tra độ bền bằng các công cụ chuyên dụng. Bạn hoàn toàn có thể bắt đầu chơi game ở giai đoạn này như một phần của quá trình thử nghiệm. Hãy tập trung vào các tựa game AAA nặng với tất cả các tùy chọn đồ họa được bật tối đa. Tìm kiếm các lỗi đồ họa như các đường hoặc hình dạng ngẫu nhiên, hoặc các màu sắc bất thường như hồng và xanh lá cây thay vì các vùng đổ bóng và điểm sáng thông thường.
7. Theo Dõi Nhiệt Độ và Kiểm Tra Keo Tản Nhiệt/Pad Nhiệt
Giai đoạn cuối cùng trong quá trình kiểm tra GPU của bạn nên tập trung vào việc theo dõi nhiệt độ. Bật lớp phủ của driver hoặc sử dụng MSI Afterburner để theo dõi cả nhiệt độ GPU và hotspot.
Mặc dù việc GPU nóng lên đến TDP (Thermal Design Power) và thậm chí là thermal throttle (giảm xung để giảm nhiệt) là trong giới hạn cho phép, nhưng nó không nên xảy ra liên tục, đặc biệt nếu bạn đã có đường cong quạt tùy chỉnh. Nếu GPU liên tục chạy ở TDP mặc dù quạt đang quay ở tốc độ tối đa, đó có thể là dấu hiệu cho thấy chiếc GPU cũ này cần được làm mới keo tản nhiệt và pad nhiệt.
Card đồ họa AMD RX 6800 XT đã được tháo rời, hiển thị các miếng pad nhiệt và keo tản nhiệt mới được thay thế trên PCB.
Ngoài việc làm mất hiệu lực bảo hành, việc mở GPU là một quy trình rủi ro có thể dẫn đến hư hỏng vĩnh viễn nếu không được thực hiện đúng cách.
Bước nâng cao này bao gồm việc tháo rời GPU, gỡ bỏ tản nhiệt và thay thế keo tản nhiệt cũng như pad nhiệt cũ. Mặc dù nó có thể giảm nhiệt độ vài độ C, nhưng chỉ nên thử nếu bạn tự tin vào quy trình. Nếu không, hãy cân nhắc mang đến một kỹ thuật viên hoặc sử dụng một đường cong quạt mạnh mẽ hơn nữa.
Sau tất cả các bước kiểm tra, vệ sinh và thử nghiệm, cuối cùng bạn đã sẵn sàng sử dụng chiếc GPU mới mua của mình. Với một chút may mắn, chiếc GPU cũ của bạn đang trong tình trạng tốt và bạn không gặp phải vấn đề gì – giờ là lúc để đắm mình vào các trò chơi yêu thích và tận hưởng chất lượng đồ họa tuyệt vời cùng FPS cao hơn! Bạn đã thực hiện những bước nào sau khi mua GPU cũ? Hãy chia sẻ kinh nghiệm của bạn ở phần bình luận bên dưới!
