Gaming trên Mac từng là một chủ đề khá xa lạ đối với nhiều người dùng hiện đại. Tuy nhiên, xuyên suốt lịch sử của Apple, mối quan hệ giữa công ty này và ngành công nghiệp game đã trải qua không ít giai đoạn thăng trầm đầy kịch tính. Cứ ngỡ rằng Apple sắp trở thành một “gã khổng lồ” trong lĩnh vực game trên máy tính để bàn, thì họ lại đưa ra một quyết định “tự bắn vào chân”, chỉ để rồi vòng quay đó lặp lại. Hiện tại, có vẻ như gaming trên Mac đang trên đà phát triển mạnh mẽ (và hy vọng là lần cuối cùng), vì vậy, việc nhìn lại cả những khoảnh khắc huy hoàng lẫn khó khăn là điều đáng giá.
Giai Đoạn Hoàng Kim: Apple II – Một Cỗ Máy Chơi Game Đỉnh Cao
Ra mắt lần đầu vào năm 1977, dòng máy tính Apple II giữ một vị trí vô cùng quan trọng trong lịch sử trò chơi điện tử. Đây là một hệ thống máy tính để bàn tích hợp hoàn chỉnh với màn hình màu, có khả năng hiển thị đồ họa độ phân giải cao (tại thời điểm đó). Apple II được bán dưới nhiều phiên bản khác nhau trong khoảng 16 năm, với nhiều mẫu nâng cấp ra mắt theo thời gian. Apple đã bán ước tính 5-6 triệu chiếc Apple II và dòng máy này trở nên phổ biến rộng rãi trong các trường học.
Có một số lượng khổng lồ các tựa game Apple II, mặc dù việc xác định con số chính xác là khá phức tạp. MobyGames ghi nhận gần 3.000 tựa game, nhưng con số này còn tùy thuộc vào cách phân loại game Apple II, vì một số tựa game sau này yêu cầu phần cứng cải tiến từ các phiên bản sau để hoạt động.
Trong khi hầu hết các game này sau đó đã được chuyển đổi sang nền tảng DOS và IBM PC, các tựa game như Prince of Persia và Oregon Trail lần đầu tiên ra mắt trên Apple II. Một số lượng lớn các tựa game quan trọng khác như Castle Wolfenstein, Karateka, Wizardry và Choplifter cũng gắn liền với Apple II. Nói một cách đơn giản, nếu bạn là một người yêu thích trò chơi điện tử vào thời điểm đó, việc sở hữu một chiếc Apple II mang lại một trong những trải nghiệm chơi game tuyệt vời nhất.
Bước Lùi Đầu Tiên: Macintosh Đơn Sắc – Ưu Tiên Công Việc Chuyên Nghiệp
Máy Macintosh đời đầu với màn hình đơn sắc và giao diện đồ họa
Sau thành công rực rỡ của một cỗ máy tính gia đình có màn hình màu tuyệt vời như Apple II, nhiều người sẽ nghĩ rằng Apple sẽ tiếp tục phát triển theo hướng đó. Tuy nhiên, chiếc Mac đầu tiên lại là một máy tính đơn sắc, hướng tới đối tượng khách hàng chuyên nghiệp và các ứng dụng nghiêm túc.
Mặc dù nó có đồ họa sắc nét, độ phân giải cao và một số lượng đáng kể các game được phát triển cho chiếc máy tính đắt đỏ này, nhưng không có gì ngạc nhiên khi nhiều người vẫn giữ lại hệ thống Apple II của họ để tiếp tục tận hưởng thư viện game màu đồ sộ. Không thể trách chiếc Mac đầu tiên vì nó không được thiết kế cho mục đích đó, nhưng Apple chắc chắn đã không tạo được lợi thế cho uy tín chơi game của mình với Mac, và điều này đã tạo điều kiện cho các nền tảng khác vượt lên.
Hồi Sinh Với Mac Màu: Kỷ Nguyên Game Đa Phương Tiện Đỉnh Cao
Ảnh chụp màn hình phiên bản làm lại nâng cao của trò chơi The Journeyman Project với đồ họa phong phú
Từ Mac II trở đi, màu sắc đã trở lại với các máy tính để bàn của Apple, và cùng với đó là một loạt các trò chơi tuyệt vời. Một số trong số đó sau này đã được chuyển sang nền tảng PC, nhưng nếu bạn muốn trải nghiệm những công nghệ game đa phương tiện tiên tiến nhất, Mac chính là nơi bạn cần đến.
Các tựa game như Myst, Marathon của Bungie, SimCity, Civilization, The Journeyman Project, và nhiều game khác đã mang video hành động trực tiếp, âm thanh kỹ thuật số, và thậm chí cả đồ họa 3D cơ bản đến máy tính của người dùng Apple. Ngay cả khi các game có mặt trên nhiều nền tảng, phiên bản Mac II (hoặc các phiên bản sau này) thường là phiên bản vượt trội hơn.
Thất Bại Đau Đớn: Pippin và Cú Trượt Dài Của Apple
Máy chơi game Apple Pippin được đặt trên nền một bức tranh mang phong cách game retro
Apple-Bandai Pippin là nỗ lực duy nhất của Apple (cho đến nay) trong việc tham gia vào thị trường máy chơi game console, cố gắng theo bước chân của Nintendo và Sony. Ra mắt vào năm 1996, Pippin về cơ bản là một chiếc Mac tùy chỉnh được thiết kế chủ yếu cho game, nhưng bạn cũng có thể chạy các phần mềm Mac khác. Apple có lẽ coi Pippin là một cách khác để tiếp cận người dùng tại gia, nhưng thật không may, công ty đã tự gây ra nhiều lỗ hổng cho con thuyền của mình với Pippin. Một trong những vấn đề lớn nhất là mức giá: 599 USD! Tương đương khoảng 1.200 USD theo giá trị hiện tại.
Vào thời điểm đó, Apple không phải là gã khổng lồ tài chính như ngày nay, và hầu hết chi phí tiếp thị đều do Bandai chịu. Không ai muốn mua console này vì nó đắt gấp hai đến ba lần so với các console của Nintendo hoặc Sony. Nếu không ai mua console, sẽ không có lý do để phát triển game cho nó. Cuối cùng, chỉ khoảng 42.000 chiếc Pippin được bán ra và một khoản tiền lớn đã bị lãng phí.
Kỷ Nguyên CPU Intel và Bootcamp: Con Dao Hai Lưỡi Cho Game Native Mac
Một thời gian sau những ngày vinh quang của các máy Mac dùng chip PowerPC, Apple nhận ra rằng chip của IBM sẽ không đáp ứng được nhu cầu về hiệu năng và công suất của họ trong tương lai, đặc biệt là đối với máy tính di động. Vì vậy, công ty đã chuyển đổi nhà sản xuất CPU và chuyển sang sử dụng chip Intel. Lúc này, cả Mac và PC đều chạy cùng một kiến trúc phần cứng, mở ra nhiều khả năng thú vị.
Nhờ Bootcamp, người dùng có thể chính thức cài đặt và chạy Microsoft Windows trên máy Mac của mình. Vì vậy, nếu muốn chơi game Windows, chỉ cần vài giây để khởi động lại máy Mac và chọn Windows thay vì macOS. Không có vấn đề tương thích nào, và giả sử máy Mac của bạn có đủ phần cứng để chạy tựa game đó, bạn hoàn toàn có thể chơi được.
Vấn đề thực sự duy nhất của việc này là các nhà phát triển game có rất ít lý do để phát triển các tựa game native cho macOS trong thời gian này. Nếu chủ sở hữu Mac có thể đơn giản khởi động vào Windows và chơi bất kỳ game nào họ thích, tại sao phải đầu tư thời gian và tiền bạc vào việc phát triển một phiên bản native cho Mac? Việc Apple cho phép Bootcamp là điều tuyệt vời, nhưng đây là một động thái chắc chắn đã kìm hãm sự phát triển của gaming trên Mac nói chung.
Metal API: Đột Phá Nhưng Vẫn Gây Tranh Cãi
Hình ảnh quảng cáo game Resident Evil Village chạy trên MacBook, hiển thị hiệu ứng đồ họa ấn tượng
Để làm cho các máy Mac trở nên hấp dẫn hơn đối với các nhà phát triển, Apple đã phát triển Metal. Đây là một API (Application Programming Interface – Giao diện Lập trình Ứng dụng) giúp các nhà phát triển tận dụng tối đa phần cứng của Mac. Apple thiết kế Metal để mang lại trải nghiệm chơi game hiệu suất cao, độ trễ thấp và đã tích hợp các công nghệ đồ họa hiện đại tiên tiến như ray tracing (dò tia) và AI upscaling (nâng cấp hình ảnh bằng AI) vào gói này.
Mặt khác, Metal lại là một API khác mà các nhà phát triển cần phải học, trong khi Apple có thể đơn giản hỗ trợ Vulkan – một API đa nền tảng cũng hướng đến việc cung cấp hiệu suất cao và độ trễ thấp. Chắc chắn sẽ có nhiều nhà phát triển hơn tạo game cho Mac nếu họ có tùy chọn sử dụng Vulkan. Tin tốt là có một lớp dịch thuật cho phép Vulkan chạy trên Metal có tên là MoltenVK, nhưng điều đó phần nào làm suy yếu lý do tồn tại của cả Metal và Vulkan, tức là có một API với độ trễ thấp.
Quyết Định Gây Tranh Cãi: Khai Tử OpenGL và Hỗ Trợ 32-bit
Apple cũng đã đưa ra quyết định loại bỏ hỗ trợ OpenGL trên macOS. Vì vậy, mặc dù các game OpenGL vẫn có thể hoạt động, nhưng hỗ trợ trong tương lai đã bị loại bỏ và các nhà phát triển không có con đường nào để duy trì các game hiện có của họ ngoài việc chuyển đổi chúng sang Metal hoặc sử dụng MoltenVK.
Apple dường như có thói quen loại bỏ các tính năng “lỗi thời” (chẳng hạn như cổng tai nghe trên điện thoại thông minh) và đó không phải là cách tốt để xây dựng lòng tin với các nhà phát triển game. Ví dụ nghiêm trọng khác là quyết định của Apple ngừng hỗ trợ phần mềm 32-bit trên macOS và toàn bộ dòng iOS. Chỉ sau một đêm, hàng nghìn trò chơi đơn giản là ngừng hoạt động, vì chúng không có phiên bản 64-bit.
Một số nhà phát triển, như CD Projekt RED, có đủ thời gian, tài nguyên và sự sẵn lòng để chuyển đổi game của họ sang 64-bit, nhưng cho đến ngày nay, đại đa số các game Mac 32-bit sẽ không chạy trên macOS Catalina trở lên.
Những loại quyết định này chính là loại ma sát mà các nhà phát triển game muốn tránh. Rốt cuộc, trên Windows, các nhà phát triển vẫn bán và duy trì các game 32-bit của họ hàng thập kỷ sau khi phát hành. Những game này mang lại đủ tiền để biện minh cho việc bảo trì tối thiểu mà chúng yêu cầu, nhưng nếu Microsoft quyết định loại bỏ hoàn toàn hỗ trợ game 32-bit trên Windows, bạn cũng sẽ thấy hầu hết các game đó bị bỏ rơi.
Tương Lai Tươi Sáng: Apple Silicon Siêu Nạp Sức Mạnh Gaming Trên Mac
Một chiếc MacBook Pro M4 Pro đang chạy game Baldur's Gate 3 với đồ họa ấn tượng và hiệu suất cao
Apple cuối cùng đã loại bỏ chip Intel trong máy tính của mình vì lý do tương tự như khi họ chuyển sang Intel ban đầu. Công nghệ của Intel quá nóng và ngốn điện để đáp ứng yêu cầu của Apple. Nếu nhìn vào cách Intel đã vật lộn để thu nhỏ chip của mình và chỉ gần đây mới trở nên cạnh tranh với dòng chip Lunar Lake, có thể nói Apple đã đưa ra lựa chọn đúng đắn.
Chiếc MacBook Intel cuối cùng của tôi, một chiếc MacBook Pro Core i5, trở nên nóng đến mức không an toàn khi sử dụng trên đùi trong quá trình sử dụng thông thường. Vì vậy, đã đến lúc Apple phải tiến lên, và hóa ra kinh nghiệm thiết kế chip cho iPhone và iPad của họ đã được đền đáp xứng đáng. Chip Apple Silicon M1 là một trong những bản nâng cấp thế hệ sau thế hệ lớn nhất trong lịch sử.
Ngay cả biến thể chip M1 cấp thấp nhất cũng có khả năng chơi game ngang với console, và hiệu suất CPU và GPU của Apple đã tiếp tục được cải thiện qua mỗi thế hệ. Hiện tại, tôi thà chơi các game tương thích trên laptop M4 Pro của mình hơn là chiếc laptop chơi game Windows cồng kềnh, chỉ vì chiếc máy Windows phát ra tiếng ồn như bão tố.
Kết Luận: Vị Thế Hiện Tại và Triển Vọng Tương Lai Của Gaming Trên Mac
Hiện tại, Apple đang ở một vị thế khá tốt để biến Mac thành một nền tảng chơi game mạnh mẽ và cạnh tranh. Với hiệu năng vượt trội của Apple Silicon, sự tối ưu của Metal API và sự gia tăng số lượng các tựa game AAA được chuyển đổi sang macOS, tương lai của gaming trên Mac đang trở nên tươi sáng hơn bao giờ hết. Các nhà phát triển game đang dần nhận thấy tiềm năng của nền tảng này, khi mà ngày càng nhiều game lớn được tối ưu riêng cho chip M-series.
Tuy nhiên, nếu lịch sử cho chúng ta bài học, thì đó là nó thích lặp lại. Các quyết định chiến lược trong quá khứ của Apple, từ việc bỏ rơi OpenGL đến ngừng hỗ trợ 32-bit, đã gây ra những cú sốc lớn cho cộng đồng game thủ và nhà phát triển. Do đó, người dùng vẫn có quyền hoài nghi và chờ đợi xem liệu Apple có thực sự cam kết dài hạn với gaming hay không, hay họ sẽ lại “dẫm vào vết xe đổ” một lần nữa. Để thực sự khẳng định vị thế dẫn đầu, Apple cần duy trì sự hỗ trợ ổn định, minh bạch và tạo điều kiện tốt nhất cho các nhà phát triển, tránh những thay đổi đột ngột có thể phá vỡ niềm tin đã được xây dựng. Hãy cùng chờ xem những bước đi tiếp theo của “Táo khuyết” trong hành trình chinh phục thế giới game đầy thử thách này.
Bạn đã từng chơi game trên Mac chưa? Hãy bình luận về trải nghiệm của bạn và chia sẻ những tựa game yêu thích trên nền tảng này!
