Trong kỷ nguyên số, việc tự học lập trình thông qua các khóa học online đã trở nên phổ biến và dễ tiếp cận hơn bao giờ hết. Hàng triệu người đã và đang bắt đầu hành trình này với hy vọng thay đổi sự nghiệp hoặc đơn giản là thỏa mãn niềm đam mê công nghệ. Tuy nhiên, không phải ai cũng đạt được thành công như mong đợi. Tôi cũng từng là một trong số đó – một người bắt đầu học Python qua các khóa học trực tuyến nhưng cuối cùng lại bỏ cuộc. Mặc dù vậy, chính những trải nghiệm thất bại này đã mang lại cho tôi những bài học quý giá, mà tôi tin rằng có thể giúp bạn tránh đi vào vết xe đổ và vững bước hơn trên con đường chinh phục lập trình.
Hành trình bắt đầu với Python và những trải nghiệm đầu tiên
Khi quyết định “nhập môn” lập trình, tôi đã chọn Python – ngôn ngữ thường được ca ngợi là thân thiện với người mới bắt đầu. Tôi tập trung vào các khóa học online miễn phí, chủ yếu trên nền tảng JetBrains Academy, cùng với một số công cụ luyện tập dựa trên thử thách mà tôi tìm thấy trong quá trình học.
Giao diện khóa học Python cơ bản trên nền tảng JetBrains
Dù trước đây tôi đã từng thử mày mò một chút, nhưng kiến thức về lập trình của tôi vẫn còn rất hạn chế và tôi chưa có sự chuẩn bị kỹ càng. Tôi đã cố gắng hoàn thành các khóa học đã đăng ký. Tuy nhiên, khi đến lúc phải tự mình tiến lên cấp độ tiếp theo, sự nghiệp lập trình ngắn ngủi của tôi nhanh chóng chững lại. Vậy điều gì đã khiến mọi chuyện đi sai hướng?
Đừng vội vàng ở giai đoạn “nhập môn” lập trình
Giai đoạn đầu của bất kỳ quá trình học tập nào cũng là thời điểm thú vị và mang lại nhiều thành quả nhất. Với một ngôn ngữ như Python, có vô số kiến thức cơ bản cần nắm vững, khiến bạn có cảm giác tiến bộ rất nhanh. Bạn có thể nhanh chóng tiếp thu các nguyên tắc cốt lõi, cú pháp và những kiến thức cần thiết khác, cảm thấy mình học được rất nhiều sau mỗi buổi học.
Tuy nhiên, điều này cũng có thể tạo ra một cảm giác an toàn giả tạo, bởi vì mọi thứ sẽ trở nên phức tạp hơn rất nhiều. Đối với tôi, đó là khi khái niệm đệ quy (recursion) được giới thiệu. Nó khó nắm bắt hơn nhiều so với tất cả những gì tôi đã học trước đó, và sự tăng tốc đột ngột của đường cong học tập thực sự là một cú sốc. Nó cũng phơi bày việc tôi đã vội vàng lướt qua một số kiến thức cơ bản khác và không nắm vững chúng như tôi nghĩ.
Lời khuyên là hãy tự điều chỉnh tốc độ học của mình. Đảm bảo bạn thực sự hiểu những gì mình đã học và đừng bị cám dỗ bởi việc cố gắng hoàn thành khóa học nhanh nhất có thể. Thà có một nền tảng vững chắc về những gì bạn đang học còn hơn là học xong thật nhanh nhưng kiến thức hời hợt.
Chuẩn bị tâm lý cho “bức tường cản” trong quá trình tự học code
Các khóa học trực tuyến không thể dạy bạn mọi thứ cần biết về lập trình. Chúng sẽ hướng dẫn bạn qua các giai đoạn sơ cấp và giới thiệu đến các cấp độ trung cấp, rồi sau đó chúng dừng lại. Và đó là lúc mọi thứ trở nên khó khăn.
Một lập trình viên đang suy tư trước màn hình laptop, hình ảnh minh họa cho thách thức tự học code
Không có một con đường cố định nào cho phần còn lại của hành trình lập trình của bạn. Những gì bạn học tiếp theo sẽ phụ thuộc vào các dự án bạn muốn thực hiện. Các khóa học sẽ dạy bạn cách tìm kiếm và sử dụng thư viện, hàm, v.v., nhưng chúng sẽ không “cầm tay chỉ việc” bạn khi bạn tự làm.
Bạn sẽ cảm thấy như mình vừa va phải một bức tường tại thời điểm này, và tôi khá chắc đây là lúc hầu hết mọi người bỏ cuộc. Với tôi, điều đó cũng đúng. Để chuẩn bị tốt hơn, hãy cố gắng có một ý tưởng rõ ràng về những gì bạn muốn đạt được: loại dự án bạn muốn làm, ứng dụng bạn muốn tạo, nhiệm vụ bạn muốn hoàn thành. Bằng cách này, khi bạn được “thả” để tự tiếp tục học, bạn sẽ được trang bị tốt hơn để biết các bước tiếp theo của mình là gì.
Xác định rõ “vì sao bạn học lập trình” ngay từ đầu
Việc khóa học của tôi kết thúc là một vấn đề lớn đối với tôi vì tôi không biết bước tiếp theo của mình sẽ là gì. Tôi học Python chỉ vì tôi muốn “học lập trình” và nghĩ đó là một nơi dễ dàng để bắt đầu. Đúng là vậy. Nhưng một khi tôi phải tự làm các dự án riêng, tôi thực sự không biết mình muốn làm gì với chúng.
Giao diện trình duyệt hiển thị trang tải Python, minh họa cho việc lựa chọn ngôn ngữ lập trình
Tôi từng nghĩ đến web scraping, phân tích dữ liệu, hoặc tự động hóa, nhưng chưa bao giờ có một mục tiêu cụ thể trong đầu. Tôi đã vật lộn để tìm một hoặc vài dự án vững chắc mà tôi có thể cam kết thực hiện.
Trước khi bắt đầu, hãy tìm hiểu xem ngôn ngữ nào bạn nên học. Nếu tôi học JavaScript, tôi có thể thực hành xây dựng các thành phần cho trang web; với Kotlin, tôi sẽ xây dựng các ứng dụng Android đơn giản. Hãy cố gắng có một mục tiêu cuối cùng trong tâm trí.
Tận dụng sức mạnh của cộng đồng và AI (nhưng không lạm dụng)
Cuối cùng, hãy đảm bảo bạn đặt câu hỏi bất cứ khi nào bạn gặp khó khăn. Hãy hỏi thật nhiều, và hỏi cả những người thực cũng như AI.
Tôi bắt đầu học trước khi xu hướng lập trình với sự hỗ trợ của AI trở nên phổ biến, vì vậy việc sử dụng AI của tôi hạn chế hơn so với nếu tôi bắt đầu học ngày nay. Lợi ích của AI là nó giúp bạn giải quyết những vấn đề mà bạn không thể tự giải quyết. Tuy nhiên, điều này không thực sự hữu ích khi bạn đang cố gắng học một điều gì đó mới.
Trang subreddit LearnPython trên Reddit, nơi cộng đồng lập trình viên hỗ trợ học Python
Mặc dù có thể rất hấp dẫn khi để AI viết một đoạn code mà bạn không thể tự mình giải quyết, nhưng tốt hơn nhiều là hãy tự mày mò cho đến khi bạn làm cho nó hoạt động được. Và hãy tận dụng cộng đồng lớn mạnh của những lập trình viên đồng nghiệp, cả những người có kinh nghiệm và những người đang học. Có những trang web uy tín như Stack Exchange và Reddit có các subreddit học tập cho hầu hết các ngôn ngữ phổ biến. Có rất nhiều sự hỗ trợ ngoài kia.
Kết luận
Mặc dù cuối cùng tôi không trở thành một lập trình viên chuyên nghiệp, nhưng tôi thực sự rất thích quá trình học hỏi và những kiến thức tôi tích lũy được đã giúp ích rất nhiều cho tôi trong các khía cạnh khác của công việc. Việc tự học lập trình online, đặc biệt là với một ngôn ngữ như Python, là một hành trình đầy thử thách nhưng cũng vô cùng bổ ích.
Các khóa học trực tuyến chỉ là điểm khởi đầu tuyệt vời, nhưng chúng sẽ không thể dẫn dắt bạn đi hết toàn bộ hành trình học tập. Điều quan trọng là bạn phải chuẩn bị tâm lý cho những khó khăn, không vội vàng ở giai đoạn cơ bản, xác định rõ mục tiêu cuối cùng của mình, và biết cách tận dụng tối đa sự hỗ trợ từ cộng đồng thay vì quá phụ thuộc vào các công cụ tự động như AI. Nếu các khóa học không phải là sở trường của bạn, đừng lo lắng, vẫn có nhiều cách khác để học code, chẳng hạn như thông qua các trò chơi lập trình thú vị. Hãy cứ thử sức mình và khám phá thế giới công nghệ rộng lớn này!
Bạn đã có kinh nghiệm học lập trình online nào? Hãy chia sẻ những bài học hay mẹo nhỏ của bạn trong phần bình luận dưới đây nhé!
