Lần đầu tiên tôi được biết đến tựa game Quake của id Software không phải qua một tạp chí game thông thường. Khi đó tôi mới 10 tuổi, và cha mẹ tôi không bao giờ mua cho tôi những ấn phẩm như vậy. Thay vào đó, tôi tình cờ nhìn thấy nó trong một tạp chí “gia đình” phổ biến, và những gì đập vào mắt tôi là những bức ảnh chụp màn hình tuyệt vời nhất mà tôi từng thấy. Bài báo nói về việc trò chơi điện tử ngày càng trở nên quá chân thực và bạo lực, nhưng tất cả những gì tôi có thể tập trung vào là đồ họa phi thường cùng chiếc rìu chiến rỉ sét, vương đầy máu vô cùng ấn tượng. Phải vài năm sau tôi mới thực sự được chơi Quake (chiếc máy tính 286 nhỏ bé của chúng tôi không có cơ hội nào), nhưng tôi không bao giờ quên ấn tượng ban đầu về nó – một tựa game đã định hình công nghệ game 3D hiện đại.
Từ Wolf3D, đến DOOM, rồi Quake: Bước Đệm Đến Thế Giới 3D
Tất nhiên, đó không phải là lần đầu tiên tôi tiếp xúc với các trò chơi của id Software. Tôi đã say mê Commander Keen, và khi được theo cha đến chỗ làm, đôi khi ông cho phép tôi chơi phiên bản shareware của Wolfenstein 3D trên máy tính văn phòng của ông trong lúc ông đi kiểm tra khu vực làm việc. Tôi nhớ như in đã từng khoe với mấy đứa bạn ở trường rằng game “trông cứ như ngoài đời thực vậy,” và bạn có thể trách tôi được không? Cứ nhìn nó mà xem.
Trải nghiệm đồ họa đột phá của Wolfenstein 3D trên màn hình máy tính cũ
Nói đùa một chút, tôi chưa từng thấy một trò chơi điện tử nào ở góc nhìn thứ nhất trước đây. Tôi chưa bao giờ cảm thấy nhập tâm đến vậy, hay trải nghiệm một cường độ dữ dội đến thế khi chơi game. Không lâu sau đó, khi chúng tôi nâng cấp lên máy tính 486 PC, tôi đã được chơi DOOM. Tựa game này đã tiếp nối công nghệ cơ bản của engine Id Tech 0 (được gọi lại sau này) và phát triển mạnh mẽ hơn với Id Tech 1, hay còn gọi là DOOM engine.
Hình ảnh game DOOM hiển thị trên màn hình CRT cổ điển, minh họa đồ họa đột phá của Id Tech 1
Bước nhảy vọt giữa Wolf3D và DOOM là vô cùng lớn. Các màn chơi có thể có hình dạng bất kỳ, bạn có thể đi lên xuống cầu thang, có hệ thống chiếu sáng động, và nhiều hơn thế nữa. Bầu không khí của DOOM vẫn là một trong những điều tuyệt vời nhất của nó cho đến ngày nay. Wolf3D mang lại cảm giác khá đơn điệu và có nguồn gốc gameplay mạnh mẽ từ game arcade, trong khi DOOM đã đặt ra khuôn mẫu cho game PC, tách biệt hoàn toàn khỏi phong cách arcade – không có điểm số cao hay vật phẩm vô nghĩa để thu thập!
Thật khó tin khi hai trò chơi này chỉ được phát hành cách nhau khoảng một năm rưỡi. Lịch sử đã công nhận Wolf3D là ông tổ của các tựa game FPS hiện đại, và DOOM là cái tên đã đưa thể loại FPS trở thành một thế lực lớn mạnh như ngày nay, mở ra một làn sóng vô tận các “bản sao DOOM”.
Tuy nhiên, cả hai trò chơi này đều về cơ bản là hai chiều (2D). Mặc dù bạn có ảo giác di chuyển trong không gian 3D, nhưng tất cả chỉ là “khói và gương”. Không có ánh xạ không gian 3D thực sự nào đang diễn ra. Đôi khi các trò chơi này được gọi là “2.5D“, và nếu bạn chơi chúng, bạn sẽ hiểu tại sao. Ngay cả trong DOOM, dù có vẻ như điều đó là có thể, bạn không thể có các phòng chồng lên nhau. Bản đồ là phẳng. Các nhân vật là những hình cắt bằng bìa cứng 2D được gọi là “sprites“. Không có gì có chiều sâu hay khối lượng thực sự.
Quake: Khởi Nguyên Của Đồ Họa 3D Thực Thụ
Đó chính là bước nhảy vọt lớn nhất mà Quake mang lại – gameplay đa giác 3D thực sự. Đây không phải là một “bản sao” đơn thuần của DOOM.
Engine Quake (id Tech 2) và Những Đổi Mới
Engine Quake (Id Tech 2) đã làm chấn động giới game vào thời điểm đó. Với Wolf3D và DOOM, nhân vật người chơi về cơ bản là một camera nổi bị khóa vào một mặt phẳng. Bạn không thể nhìn lên hoặc xuống, và không có khái niệm ngắm bắn theo chiều dọc – tất cả chỉ là sự đánh lừa thị giác bằng sprite. Nhưng với Quake thì khác. Bạn có thể ngắm bắn theo bất kỳ hướng nào, bạn có thể nhảy, và có một hệ thống vật lý thô sơ. Các quái vật là mô hình 3D hoàn chỉnh. Một số vũ khí (như súng bắn đinh) bắn ra đạn 3D!
Quake chạy trên màn hình CRT, minh chứng cho công nghệ đồ họa 3D thực thụ của Id Tech 2
Tất nhiên, bất kỳ ai cũng có thể quay lại ngày nay và chơi các trò chơi này liền mạch để đánh giá sự khác biệt, nhưng bạn không bao giờ có thể tái tạo trải nghiệm chơi Quake lần đầu tiên khi chưa từng trải nghiệm một trò chơi 3D thực sự. Đó chỉ là điều mà người chơi ngày nay coi là hiển nhiên.
Ảnh Hưởng Toàn Cầu: LAN Party, eSports và Modding
LAN Party và Deathmatch Quake
Kết xuất đồ họa 3D tiên tiến và chân thực là tính năng “ăn tiền” nhất của Quake, nhưng có lẽ quan trọng hơn cả là vai trò của nó trong việc làm cho LAN gaming trở nên phổ biến. Chắc chắn, bạn có thể chơi LAN trong DOOM, và nó ổn, nhưng lối chơi deathmatch của Quake lại gây nghiện một cách khó tin so với bất cứ thứ gì ra đời trước đó.
Sự Ra Đời Của eSports
Đây chính là khởi đầu của cảnh quan eSports. Năm 1997, John Carmack, phù thủy lập trình của id Software, đã treo giải một trong những chiếc Ferrari của mình làm phần thưởng trong một trong những giải đấu trò chơi điện tử quốc gia đầu tiên. Giải đấu (và chiếc xe) đã thuộc về Dennis “Thresh” Fong, người rất có thể là game thủ chuyên nghiệp đầu tiên – ít nhất là theo sách Kỷ lục Guinness Thế giới. Bạn bè và tôi thậm chí còn có một “bang hội” Quake địa phương riêng với màu đỏ và vàng, mặc dù tôi không thể nhớ nổi chúng tôi đã tự gọi mình là gì. Chắc hẳn nó rất ngầu, bất kể tên là gì.
Một máy tính PC cổ điển hiển thị cảnh game Quake trên màn hình, tượng trưng cho kỷ nguyên LAN gaming và eSports
Tác Động Đến Speedrunning và Văn Hóa Game
Quake cũng có ảnh hưởng lớn trong việc thiết lập cộng đồng speedrunning, đặc biệt là vì bạn có thể ghi lại gameplay của mình, điều này đã dẫn đến các phong trào như Quake done Quick. Thành thật mà nói, rất nhiều nền văn hóa game hiện đại có thể được truy nguyên từ trò chơi này.
Cộng Đồng Modding và Sự Linh Hoạt Của Id Tech 2
Trong khi đồ họa và gameplay tuyệt vời có thể giúp bạn tiến xa, và thành phần multiplayer là một cách mạnh mẽ để giữ chân người chơi, thì điều thực sự làm cho Quake trở nên bất tử chính là các bản mod game. Team Fortress nổi tiếng bắt đầu cuộc đời mình như một mod của Quake. Nhờ sự linh hoạt của Id Tech 2, bạn có thể tạo ra toàn bộ các thể loại game mới trong Quake, chẳng hạn như Quake Chess hay thậm chí là một trò chơi đua xe rally. Gần đây, Doom (2016) đã được tái tạo (demade) trong engine Id Tech 2 (được sửa đổi thành Dark Places) dưới dạng Slayer’s Testaments.
Cả Quake và Quake II đều sử dụng cùng một engine Id Tech 2, nhưng nó đã nhận được một số nâng cấp cho Quake II, đặc biệt là trong bộ phận chiếu sáng. Một số trò chơi đáng chú ý sẽ sử dụng phiên bản được cấp phép của Id Tech 2, bao gồm SiN, Anachronox, Daikatana, Kingpin: Life of Crime, và Soldier of Fortune. GoldSrc (Gold Source), engine cho Half-Life gốc, trên thực tế là một engine Quake đã được sửa đổi rất nhiều.
Tất nhiên, có rất nhiều mod cho Wolf3D (tôi đã chơi bản Barney the Dinosaur rất nhiều) và DOOM mod, nhưng Quake thực sự đã mời gọi các chuyển đổi hoàn toàn (total conversions) ở mức độ lớn hơn mà cá nhân tôi chưa từng thấy trước đây. Các tạp chí game tôi đọc thường đưa các bản mod này lên đĩa bìa, và có cảm giác như cứ cách tháng lại có những bản mod mới được giới thiệu.
Vì Sao Quake Vẫn Là Huyền Thoại Sau Gần Ba Thập Kỷ?
Không thể phóng đại được rằng các tựa game bắn súng góc nhìn thứ nhất hiện đại nợ Quake đến mức nào. Đó là nền tảng thiết kế và kỹ thuật mà tất cả các game bắn súng 3D đều dựa trên theo một cách nào đó. Nhiều giải pháp thông minh mà John Carmack đã đưa ra để làm cho Quake có thể chạy được trên phần cứng thực sự yếu kém vào thời đó vẫn còn được sử dụng trong các engine hiện đại như Unreal Engine 5.
“Boomer shooters,” như cách gọi ngày nay, về cơ bản được xây dựng dựa trên thiết kế game của Quake và thiết kế đó đang có sự trở lại mạnh mẽ. Những boomer shooters mới đang được ra mắt, và không chỉ lối chơi của Quake là nguồn cảm hứng.
Wrath: Aeon of Ruin là một lời tri ân mạnh mẽ đến Quake, và Graven là hậu duệ tinh thần của Hexen II, một tựa game khác dựa trên Id Tech 2. Có lẽ quan trọng nhất, Quake chưa bị vượt qua bởi bất kỳ game bắn súng hiện đại nào khi nói đến những gì nó đặt ra để làm. Trò chơi vẫn sắc nét, vui nhộn và đầy thử thách như ngày nó ra mắt.
Điều duy nhất thực sự thay đổi với bản remaster hiện đại và rất nhiều cổng nguồn ngoài kia là đồ họa tốt hơn và một số thay đổi nhỏ về chất lượng cuộc sống. Cốt lõi của Quake là vượt thời gian, và bất kỳ game thủ nào, dù trẻ hay già, đều có thể trải nghiệm trò chơi ngay bây giờ và bị cuốn hút vào thế giới Lovecraftian u tối và lối chơi gây nghiện của nó. Vì vậy, nếu bạn chưa bao giờ chơi Quake gốc, hãy tải nó về PC, console hoặc chơi trực tiếp trên trình duyệt web của bạn ngay bây giờ – đừng chần chừ!
Tôi có thể không còn là đứa trẻ mắt tròn xoe nhìn vào trang tạp chí nữa, nhưng mỗi khi tôi nghe thấy tiếng shotgun quen thuộc hoặc bước vào một hành lang đầy bóng tối trong Quake, tôi nhớ chính xác tại sao nó đã làm tôi choáng váng khi đó – và vẫn còn choáng váng cho đến bây giờ. Quake không chỉ là một trò chơi; nó là một cột mốc lịch sử, một biểu tượng của sự đổi mới công nghệ game 3D đã và đang tiếp tục định hình ngành công nghiệp này. Hãy khám phá và cảm nhận di sản bất diệt này!
