Với sự phát triển mạnh mẽ của các nền tảng mạng xã hội với những dòng tin tức cuộn không ngừng nghỉ như Instagram và TikTok, việc rơi vào vòng xoáy của “doomscrolling” (cuộn tin tức tiêu cực hoặc vô bổ một cách vô thức) đã trở thành một cạm bẫy khó tránh. Kèm theo đó là nguy cơ đối mặt với hiện tượng “brainrot” – một yếu tố nghiêm trọng làm suy giảm khả năng tập trung. Nếu bạn đã từng là nạn nhân của tình trạng này, bạn sẽ hiểu rõ nó có thể làm lãng phí thời gian của bạn đến mức nào. Vậy làm thế nào để chống lại “brainrot” trên iPhone, đồng thời nâng cao sự tập trung và năng suất làm việc của bạn?
“Brainrot” Là Gì?
Thuật ngữ lóng “brain rot” (tạm dịch: thối não, thoái hóa não), đã được vinh danh là Từ của năm 2024 của Oxford, đang trở nên phổ biến trên internet, đặc biệt trong giới trẻ. Nó được định nghĩa là “Sự suy giảm giả định về trạng thái tinh thần hoặc trí tuệ của một người, đặc biệt được xem là hậu quả của việc tiêu thụ quá mức các nội dung (đặc biệt là nội dung trực tuyến) được coi là tầm thường hoặc không thử thách.”
Về cơ bản, “brainrotting” là hành động “hủ hóa” tâm trí trên các thiết bị của bạn, thường là bằng cách cuộn vô thức qua các nội dung gây nghiện nhưng không dẫn đến bất kỳ kết quả hữu ích nào. Điều này biểu hiện khác nhau ở mỗi người dùng. Đối với một số người, nó có thể là việc cuộn qua các video F1 trên TikTok, các meme ngách trên Reels hoặc xem các video về truyền thuyết mạng trên YouTube. Nếu bạn thấy mình mắc kẹt trong vòng lặp vô tận của “brainrotting” trên điện thoại, đừng lo lắng: bạn không hề đơn độc.
Tất nhiên, ai trong chúng ta cũng cần có thời gian để thư giãn, và đôi khi việc cuộn điện thoại một cách vô thức cũng là một hình thức thư giãn. Tuy nhiên, “brainrotting” là phiên bản cực đoan hơn của hành vi này, có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng nếu bạn đang cố gắng giảm thời gian sử dụng thiết bị, loại bỏ tình trạng “sương mù não” (brain fog) hoặc tăng cường năng suất.
Dưới đây là mười mẹo hiệu quả đã được thử nghiệm và áp dụng thường xuyên, giúp chuyển hướng sự tập trung từ các nội dung “brainrot” sang những việc thực sự cần chú ý.
1. Giảm Thiểu “Rác Kỹ Thuật Số”
Bước đầu tiên để đối phó với “brainrot” là cắt giảm “rác kỹ thuật số” (digital clutter), giúp bạn tránh bị choáng ngợp bởi mọi thứ có trên điện thoại. Việc bị “tê liệt bởi lựa chọn” từ số lượng lớn nội dung hoặc ứng dụng kỹ thuật số có sẵn hiếm khi dẫn đến thời gian sử dụng màn hình hiệu quả. Do đó, việc dọn dẹp “rác kỹ thuật số” là một giải pháp hữu ích.
Mặc dù điều này có thể khác nhau tùy theo cách sắp xếp của mỗi iPhone, nhưng theo nguyên tắc chung, việc loại bỏ các ứng dụng không cần thiết và sắp xếp màn hình chính của bạn có thể tạo ra sự khác biệt lớn. Suy cho cùng, tất cả ứng dụng của bạn vẫn nằm trong Thư viện ứng dụng (App Library). Bạn cũng có thể thử sử dụng hình nền tối giản và các thư mục để tổ chức ứng dụng theo danh mục khi có thể.
2. Áp Dụng Mẹo Màn Hình Xám (Grayscale Hack)
Mẹo màn hình xám là một phương pháp đã được nhiều người thử nghiệm và chứng minh tính hiệu quả đáng kinh ngạc trong việc giảm thời gian lãng phí trên iPhone. Nó liên quan đến việc thay đổi bộ lọc màu trong Cài đặt để màn hình của bạn chuyển sang màu đen trắng. Điều này nghe có vẻ hơi “buồn tẻ” nhưng lại cực kỳ hiệu quả, đặc biệt khi tình trạng “brainrotting” của bạn đã trở nên mất kiểm soát.
Giao diện tùy chọn Bộ lọc màu và thang cường độ trên iPhone.
Lý do mẹo màn hình xám hiệu quả là vì, khi loại bỏ màu sắc trên màn hình, nó cũng làm giảm đi các kích thích thị giác đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút sự chú ý không ngừng của bạn. Nguồn cấp tin tức Instagram hoặc TikTok của bạn đơn giản sẽ không còn hấp dẫn nữa với bộ lọc màu xám, vì vậy bạn có thể thấy mình đặt điện thoại xuống thường xuyên hơn.
3. Tùy Chỉnh Chế Độ Tập Trung (Focus Modes)
Chế độ Tập trung (Focus Modes) là một trong những tính năng tăng năng suất bị đánh giá thấp nhất trên iPhone và có thể là một phương pháp “chữa trị” hiệu quả cho “brainrot”. Thông báo có thể là một yếu tố phá hoại năng suất lớn, và có khả năng chuyển hướng sự tập trung của bạn sang nội dung “brainrot”, đặc biệt nếu bạn sử dụng iPhone trong các phiên tập trung để, ví dụ, theo dõi tin nhắn hoặc các nhóm chat.
Chế độ Tập trung cho phép bạn giảm nhiễu từ các thông báo bằng cách tùy chỉnh cách bạn nhận thông báo. Bằng cách thiết lập một Chế độ Tập trung tùy chỉnh, bạn có thể cho phép thông báo từ các ứng dụng và danh bạ nhất định, đặt lịch trình để kích hoạt chế độ tập trung, thay đổi giao diện màn hình khóa và màn hình chính khi Chế độ Tập trung được bật, và sử dụng bộ lọc tập trung để thay đổi cách ứng dụng và iPhone của bạn hoạt động khi Chế độ Tập trung đang bật.
Màn hình iPhone hiển thị các tùy chọn Chế độ tập trung và cài đặt Không làm phiền.
Để truy cập và tùy chỉnh chế độ tập trung cho các mục đích khác nhau, hãy vào Cài đặt > Tập trung (Settings > Focus) trên iPhone của bạn. Sử dụng các chế độ tập trung có sẵn hoặc chạm vào dấu “+” (cộng) để tạo chế độ của riêng bạn.
Nếu bạn sử dụng máy Mac, hãy đảm bảo bạn không nhận thông báo từ iPhone trong các phiên tập trung. Để kiểm tra điều này, hãy vào Cài đặt > Thông báo > Cho phép thông báo từ iPhone (Settings > Notifications > Allow Notifications from iPhone) trên máy Mac của bạn. Nhấp vào tùy chọn này và tắt nó đi.
4. Thay Thế Ứng Dụng “Vô Bổ” Bằng Ứng Dụng Rèn Luyện Trí Não
Nếu bạn nghĩ rằng dù sao bạn cũng sẽ dành nhiều thời gian cho điện thoại, tại sao không thử rèn luyện trí não thay vì “brainrotting”? Khi cần nghỉ ngơi sau công việc hoặc đơn giản là muốn thư giãn trên điện thoại, gần đây bạn có thể thử các trò chơi rèn luyện trí não. Chúng vẫn cung cấp thời gian sử dụng màn hình cần thiết mà không khiến bạn cảm thấy bị nghiện. App Store có nhiều lựa chọn trong lĩnh vực này: bạn có thể tìm thấy các trò chơi về trí nhớ, logic và giải quyết vấn đề phù hợp với nhu cầu của mình.
Một số ứng dụng phổ biến bao gồm Impulse (một bộ sưu tập các “trò chơi trí não” nhỏ), Lumosity (huấn luyện nhận thức) và Happify (các trò chơi khoa học về hạnh phúc). Bạn thậm chí có thể sử dụng các ứng dụng miễn phí hoạt động như “đồ chơi giảm căng thẳng kỹ thuật số” (digital fidget toys) nếu bạn cần các hoạt động kích thích não bộ khác.
5. Gam Hóa Sự Tập Trung
Tập trung có thể khó duy trì, đặc biệt khi bạn đang chủ động cố gắng tránh cầm điện thoại quá thường xuyên. Vậy tại sao không biến nó thành một trò chơi thú vị? Bạn có thể gam hóa sự tập trung bằng cách sử dụng các ứng dụng miễn phí biến năng suất trở nên vui vẻ, để bạn không cảm thấy áp lực phải chìm đắm vào nội dung “brainrot”.
Ví dụ, ứng dụng Forest là một ứng dụng tập trung giúp bạn “trồng” một hạt giống ảo và biến nó thành một cái cây mỗi khi bạn có một phiên tập trung. Bạn có thể tạo danh sách các ứng dụng muốn tránh và tạo một khu rừng ảo khi tăng cường sự tập trung của mình. Ứng dụng thân thiện với môi trường này cũng đóng góp vào việc trồng rừng trong đời thực. Cách tiếp cận tập trung thú vị này đã giúp nhiều người trong những tuần học tập và làm việc căng thẳng, giảm thời gian “brainrot” hàng giờ.
6. Thiết Lập Không Gian Làm Việc Lý Tưởng
Ngoài “rác kỹ thuật số”, sự bừa bộn thực tế cũng có thể khiến bạn choáng ngợp và giảm năng suất, đôi khi dẫn bạn đến con đường “brainrot”. Thay vì tự đẩy mình vào thất bại ngay cả trước khi bắt tay vào một nhiệm vụ, hãy luôn thiết lập không gian làm việc lý tưởng trên bàn làm việc, dọn dẹp xung quanh và cũng tạo một không gian làm việc kỹ thuật số tối thiểu hóa mọi sự xao nhãng. Ví dụ, việc đặt một khoảng cách vật lý giữa bàn làm việc và iPhone cũng tỏ ra hiệu quả khi cố gắng tập trung vào công việc.
Tất nhiên, điều này có thể khác biệt đối với bạn. Nếu nó có nghĩa là, ví dụ, đi đến thư viện hoặc quán cà phê để tập trung tốt hơn, thì hãy thay đổi không gian làm việc của bạn theo bất cứ điều gì tối đa hóa năng suất của bạn.
7. Xây Dựng Danh Sách Công Việc Chi Tiết
Nếu bạn muốn kiểm soát các công việc của mình và giảm “brainrot”, việc tạo danh sách việc cần làm và đánh dấu hoàn thành các mục có thể tạo ra sự khác biệt lớn. Có một cấu trúc rõ ràng giúp tâm trí không bị phân tán và tiêu thụ ít nội dung “brainrot” hơn. Do đó, bạn nên bắt đầu ngày mới bằng cách ghi lại danh sách công việc trên ứng dụng Ghi chú (Notes) của iPhone.
Bạn có thể sử dụng các ứng dụng của bên thứ ba như Todoist để tạo danh sách kiểm tra và cộng tác với bất kỳ nhóm hoặc thành viên gia đình nào bạn muốn. Khi lên kế hoạch cho tuần của mình, bạn cũng có thể sử dụng ứng dụng Lịch (Calendar) và Lời nhắc (Reminders) cho các nhiệm vụ liên quan đến công việc, học tập, việc nhà và tập gym. Bạn cũng có thể đồng bộ hóa Lịch và Lời nhắc để theo dõi lịch trình và nhận thông báo.
Giao diện ứng dụng Todoist hiển thị danh sách công việc và quản lý dự án.
8. Phân Bổ Thời Gian Theo Khối (Time Blocks)
Quản lý thời gian thông qua các lịch trình làm việc được tổ chức tốt luôn giúp ngăn chặn việc “brainrotting” trên điện thoại, bởi vì bạn biết rằng mình có những nhiệm vụ cần hoàn thành khẩn cấp. Bạn có thể thử một hệ thống điểm (hoặc các phương pháp tùy chỉnh khác) để giúp bạn đếm và giảm số lần bạn cầm điện thoại hoặc có một phiên “brainrot”.
Một hệ thống quản lý thời gian có thể giảm “brainrot” là phân bổ thời gian theo khối (time blocking), bao gồm việc chia ngày của bạn thành các khối thời gian cụ thể, mỗi khối có một chương trình nghị sự hoặc nhiệm vụ khác nhau được giao. Điều này có thể giúp bạn cân bằng công việc, học tập hoặc các nhiệm vụ khác tốt hơn và tăng năng suất.
Trong các khoảng nghỉ giữa các khối thời gian, bạn có thể tự cho phép mình tận hưởng một chút nội dung giải trí, điều này tạo ra một không gian thư giãn trước khi bạn bắt tay vào nhiệm vụ tiếp theo. Cùng với việc phân bổ thời gian theo khối, sử dụng đồng hồ Pomodoro để tính thời gian các phiên tập trung của bạn cũng có thể dẫn đến tăng năng suất.
9. Thực Hiện Các Thay Đổi Khó Khi Cần
Nếu tất cả các phương pháp khác đều thất bại, thì mẹo “thay đổi khó” này chính là lưới an toàn tốt nhất. Khi cần giảm thời gian sử dụng điện thoại hoặc đặt điện thoại xuống, hãy thử thay thế iPhone bằng các vật dụng khác có thể hoàn thành công việc mà không gây cám dỗ. Sẽ có những ngày bạn thấy mình không thể cầm điện thoại mà không rơi vào vòng lặp “brainrot” vô tận. Vì vậy, việc thử các thay thế dễ dàng cho những thứ không nhất thiết cần đến điện thoại sẽ giúp ích nhiều hơn một cách.
Ví dụ, bạn có thể thử thay thế sách, báo và tạp chí kỹ thuật số bằng bản in để tránh bị phân tâm bởi nội dung hoặc ứng dụng không cần thiết, những thứ nuôi dưỡng “brainrot”, hoặc thử một sở thích như tranh đính đá hoặc xếp hình thay vì cuộn vô thức qua các video “Thỏa mãn một cách kỳ lạ”.
10. “Cai Nghiện” Hoàn Toàn (Going Cold Turkey)
“Trùm cuối” trong việc ngăn ngừa “brainrot” chính là “cai nghiện” hoàn toàn. Mặc dù có những lúc bạn phải xóa các ứng dụng gây “brainrot” trong tuần thi cử, nhưng có một cách cân bằng và ít cực đoan hơn để thực hiện việc “cai nghiện” hoàn toàn. Các ứng dụng chặn truy cập là một cách nghiêm ngặt nhưng cực kỳ hiệu quả để giảm thời gian sử dụng điện thoại, tăng cường sự tập trung và ngăn chặn “doomscrolling”.
iPhone của bạn hỗ trợ nhiều ứng dụng chặn của bên thứ ba miễn phí, nhưng bạn cũng có thể sử dụng kiểm soát Thời gian sử dụng màn hình (Screen Time) để đặt giới hạn ứng dụng và Thời gian ngừng hoạt động (Downtime). Để làm điều này, hãy vào Cài đặt > Thời gian sử dụng màn hình > Giới hạn sử dụng (Settings > Screen Time > Limit Usage) và tùy chỉnh giới hạn ứng dụng cùng thời gian ngừng hoạt động của bạn.
Tuy nhiên, cách hiệu quả nhất để “cai nghiện” “brainrot” là sử dụng Opal, một ứng dụng quản lý thời gian sử dụng màn hình, để thực hiện “detox kỹ thuật số”. Ứng dụng này cho phép bạn tạo các phiên tập trung bằng cách khóa Instagram, X và TikTok trong nhiều giờ (có kèm thời gian nghỉ), giúp bạn nhận được phần thưởng trong ứng dụng và duy trì các phiên tập trung dài.
Ngoài những mẹo này, việc tạo khoảng cách giữa bản thân và điện thoại bằng cách đi bộ, tham gia các sự kiện xã hội mới trong thành phố và gặp gỡ bạn bè cũng là phương pháp hiệu quả để giảm “brainrot”. Ai trong chúng ta cũng cần cuộn điện thoại một cách vô thức đôi khi, nhưng việc ý thức về sự tập trung và thời gian sử dụng màn hình, đồng thời dành thời gian nghỉ ngơi khỏi mạng xã hội, có thể giúp bạn thoát khỏi cảm giác mệt mỏi do tiêu thụ quá nhiều nội dung kỹ thuật số vô bổ.
